Ditari i Gjergj Kastriotit

5 Prill, 1461, Biblioteka e Manastirit të Ardenicës, Mes Teksteve të Vjetra Kam gjetur disa ditë qetësie për të vizituar Manastirin e Ardenicës, një nga qendrat tona të pakta të dijes dhe lutjes që ka mbijetuar stuhitë e kohës. Murgjit këtu ruajnë një bibliotekë të vogël por të çmuar, me dorëshkrime të vjetra në greqisht, latinisht dhe, ç'është më e rëndësishmja, disa fragmente në gjuhën tonë të lashtë arbërore. Kalova orë të tëra i ulur në qelinë e ftohtë të bibliotekës, duke shfletuar këto pergamena të zverdhura, duke u përpjekur të deshifroj shkrimet e mjegulluara. Ishte si të bisedoje me fantazmat e së kaluarës. Këtu gjeta referenca për mbretër ilirë si Genti dhe Teuta, për rezistencën e tyre kundër Romës. Gjeta himne të hershme të krishtera, të përkthyera në gjuhën tonë, dëshmi e besimit tonë të lashtë. Një murg i moshuar, At Theodori, me sy të mençur e duar të dridhura, më ndihmoi të kuptoja disa nga tekstet më të vështira. Ai më foli për lidhjet e Arbërisë me Bizantin, me Romën, por edhe për veçantinë tonë, për gjuhën tonë unike që nuk i ngjan asnjë tjetre në rajon. "Ne jemi një popull i lashtë, Zoti Komandant," më tha ai. "Rrënjët tona shkojnë thellë në tokën e këtij gadishulli. Shumë perandori kanë kaluar mbi ne, por ne kemi mbetur. Gjuha jonë është thesari ynë më i madh, sepse ajo mban kujtesën tonë kolektive." Fjalët e tij më prekën thellë. Në luftën tonë të përditshme për mbijetesë, shpesh harrojmë se kush jemi dhe nga vijmë. Identiteti ynë është arma jonë më e fortë kundër përpjekjeve të armikut për të na asimiluar, për të na zhdukur si komb. Ndërsa lexoja këto tekste të lashta, ndjeva një krenari të madhe për trashëgiminë time. Ne nuk jemi një popull pa histori, pa kulturë. Përkundrazi, jemi trashëgimtarë të një qytetërimi të lashtë e krenar. Dhe kjo na jep forcë për të luftuar për të ardhmen tonë. Pyeta At Theodorin nëse kishte ndonjë tekst që fliste për Aleksandrin e Madh, Lekën e Madh, siç e quajmë ne. Shumë në Ballkan pretendojnë se janë pasardhësit e tij. Ai buzëqeshi me mençuri. "Aleksandri ishte një figurë e madhe, bir," tha ai. "Por ne nuk kemi nevojë të kërkojmë lavdi te të tjerët. Historia jonë ilire është mjaft e pasur dhe e lavdishme vetë. Ne jemi bijtë e Pirros së Epirit, të Teutës, të Gentit. Këta janë heronjtë tanë të vërtetë." Ka të drejtë. Nuk duhet të kërkojmë identitetin tonë te të tjerët. Duhet ta gjejmë atë brenda vetes, në historinë tonë, në gjuhën tonë, në traditat tona. U largova nga Ardenica me një ndjenjë të re qëllimi. Lufta jonë nuk është vetëm për tokën, por edhe për shpirtin tonë, për identitetin tonë si arbër, si shqiptarë. Dhe unë do të bëj gjithçka që është në fuqinë time për të mbrojtur dhe ruajtur këtë trashëgimi të çmuar. Do të inkurajoj murgjit dhe dijetarët tanë të mbledhin dhe të studiojnë këto tekste të lashta. Do të mbështes përdorimin e gjuhës sonë në kisha dhe në administratë. Sepse një popull që njeh të kaluarën e tij, është më i përgatitur për të ndërtuar të ardhmen e tij. Misteret e lashtësisë nuk janë vetëm kuriozitete për dijetarët. Ato janë burim force dhe frymëzimi për të gjithë ne. Gjergji, Mbrojtësi i Kujtesës.